W czasie pracy kotła centralnego ogrzewania następuje podgrzewanie czynnika grzewczego - najczęściej wody, co powoduje wzrost jej objętości, a tym samym wzrost ciśnienia w instalacji grzewczej. Aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu ciśnienia stosuje się naczynia wzbiorcze. Rodzaj naczynia zależy od układu grzewczego – otwartego lub zamkniętego.
Zgodnie z prawem, w Polsce kotły na paliwa stałe muszą pracować w układzie otwartym, o ile nie posiadają odpowiednich urządzeń schładzających (zmiana przepisów).
Jest to związane z bezpieczną pracą kotła. Nadmierny wzrost ciśnienia może doprowadzić do tragicznych w skutkach wypadków.
Źle wykonana instalacja lub nieprzestrzeganie zasad eksploatacji układu grzewczego przez użytkowników to główne przyczyny tych wypadków. Dlatego dla własnego bezpieczeństwa inwestor powinien poznać zasady budowy oraz użytkowania urządzeń w wchodzących w skład układu grzewczego na paliwa stałe.
Dla zabezpieczenia instalacji grzewczej przed wzrostem ciśnienia stosuje się między innymi naczynia wzbiorcze przelewowe.
Jeżeli woda w układzie grzewczym, zostanie podgrzana do niebezpiecznej temperatury, a jej objętość się zwiększy, nadmiar zostanie przejęty przez naczynie wzbiorcze, a stamtąd odprowadzony poprzez rurę przelewową.
Naczynie wzbiorcze wykonane jest jako spawany zbiornik z blach stalowych.
Montaż należy przeprowadzić zgodnie z kilkoma prostymi zasadami.
Naczynie montuje się minimum 0,3 m nad najwyższym punktem przepływu wody w układzie. Jeżeli na powrocie wody grzewczej zamontowano pompę, naczynie przelewowe umieszcza się na wysokości 0,7 wysokości podnoszenia wody przez zamontowaną pompę.
Rury łączące naczynie z układem, a więc wzbiorcza, przelewowa oraz bezpieczeństwa powinny być prowadzone najkrótszą drogą, oraz mieć średnicę wewnętrzną minimum 25 mm.
Najważniejsza zasada, mająca wpływ na bezpieczeństwo pracy kotła i całego układu grzewczego – zabrania się montować na tych rurach zaworów i innego osprzętu zmniejszającego przekrój rur lub umożliwiający ich zamknięcie przez użytkownika.
Układy grzewcze centralnego ogrzewania, w których źródłem ciepła są kotły na paliwa gazowe i ciekłe, mogą pracować jako zamknięte.
W tych układach dla zabezpieczenia instalacji grzewczej przed nadmiernym wzrostem ciśnienia stosuje się ciśnieniowe naczynia wzbiorcze.
Produkowane jako spawane zbiorniki z blach stalowych. Podzielone na dwie zamknięte przestrzenie, oddzielone od siebie przez membranę. Jedna – poniżej membrany - wypełniona jest wodą, natomiast w drugiej – powyżej membrany - znajduje się gaz; wbudowany jest tam zaworek regulacji ciśnienia.
Podstawą pracy urządzenia jest zachowanie równowagi ciśnień w obu częściach naczynia.
Naczynia tego typu mają szereg zalet: