W czasie bieżącej eksploatacji kotła na paliwa stałe następuje silne zanieczyszczenie powierzchni, komory spalania i kanałów konwekcyjnych. Warunkiem uzyskania sprawności kotła deklarowanej przez producenta oraz oszczędnego zużycia paliwa jest utrzymywanie czystości tych elementów. Ponadto eksploatacja kotła zanieczyszczonego sadzami oraz popiołem ma negatywny wpływ na trwałość całego urządzenia grzewczego, powodując szybsze zużywanie się jego elementów. Nawet niewielka grubość sadzy osadzonej na ściankach kotła powoduje spadek jego sprawności o 30%.
Usunięcie zanieczyszczeń wewnątrz komory spalania i w kanałach przeprowadza się poprzez otwory wyczystne w kotle, używając do tego celu narządzi dostarczonych przez producenta kotła. Są to odpowiednio wyprofilowane pogrzebacze i skrobaczki. Dobre efekty uzyskuje się również stosując szczotki druciane. Aby do minimum zmniejszyć wydobywający się z kotła zapach oraz kurz należy otworzyć przepustnicę spalin w czopuchu.
Im więcej jest w kotle otworów wyczystnych, tym łatwiejsze czyszczenie. Należy zwrócić uwagę, aby po zakończeniu pracy dokładnie pozamykać otwory wyczystne.
Jeżeli w kotle spala się paliwa, do których jest on przystosowany, czyszczenie przeprowadza się raz na kilka tygodni.
Gorsza sytuacja występuje, gdy spala się śmieci lub inne materiały odpadowe (np. tworzywa sztuczne, guma). Pomijając fakt, że kocioł oraz przewód kominowy bardzo szybko ulegnie zanieczyszczeniu, a nawet uszkodzeniu, w bardzo poważny sposób zanieczyszcza się środowisko naturalne, w którym przecież żyjemy – również ci, którzy w ten sposób ogrzewają swoje domy.